Lisette Jonkman won met haar eerste boek Glazuur de Jill Mansell-chicklitwedstrijd. Sindsdien is ze uitgegroeid tot de grappigste schrijfster van Nederland. “Toen ze begon met schrijven, wenste ze vurig dat er een boek vol tips bestond speciaal voor haar eigen genre,” beschrijft de achterflap. Lisette volbracht uiteindelijk zelf haar wens, want ze schreef een eigen schrijfhulpboek. In Schrijven Kreng! helpt ze beginnende schrijvers om verder te gaan met hun manuscript en af te rekenen met de knipperende cursor.

Lisette laat ons in het voorwoord al duidelijk weten wat haar krengerige schrijversboek* wel en niet is. Het is geen regeltjesboek, maar een lekker boek over schrijven, dat je zowel helpt als aan het lachen maakt. Is het schrijfboek dan alleen grappig bedoeld? Zeker niet! Het boek is met een serieuze insteek geschreven en bevat uitleg over bijvoorbeeld plotwerktuigen, spanningsbogen en schrijven in verschillende perspectieven.

Schrijf van Vijf
Ik ben aangenaam verrast door alle informatie die het boek bevat. Er zitten namelijk redelijk wat anekdotes in van Lisette, maar ook heel veel goede tips en uitleg over dingen die ik nog niet wist. Zo ben ik erachter gekomen dat ik een abonnement heb op hele lange zinnen (sorry) én een plannende ideeënfabriek ben. Lisette stelt namelijk in haar ‘Schrijf van Vijf’ dat er vijf soorten schrijvers zijn. Er zijn volgens haar eindeloos veel manieren om schrijvers in te delen, maar zij brengt ze bij elkaar in vijf soorten: de Willer, de Ideeënfabriek, de Labrador, de Planner en de Perfectionist.

De Willer zegt ooit boek te willen schrijven, maar gaat er niet voor. De Ideeënfabriek bruist van inspiratie, maar heeft moeite om te beginnen. De Labrador heeft totaal geen problemen met beginnen, maar schrijft zichzelf bij gebrek aan voorbereiding in de knoop. De Planner werkt zoveel van tevoren uit, dat de spontaniteit verdwijnt. En ten slotte is er de Perfectionist die maar blijft redigeren, maar daardoor nooit iets aan anderen laat lezen.

Ik ben een Plannende Ideeënfabriek

Als ik van tevoren alleen de titels lees, zou ik zeggen dat ik van nature een perfectionist ben. Ik lees graag dingen over, want misschien haal ik er in de 55 keer – nu weet je meteen op welke bladzijde je de Perfectionist in het boek vindt – nog een fout uit. Inmiddels heb ik dat losgelaten. Ik heb een lange tijd mijn verhalen op Quizlet gedeeld, een soort Nederlandse versie van Wattpad. Dat maakt me geen Perfectionist meer, maar wel een Plannende Ideeënfabriek. Ik kan echt overal inspiratie vandaan halen, maar ik wil het eerst netjes uitstippelen voor ik ergens aan begin. De valkuilen die Lisette noemt bij deze soorten schrijvers herken ik wel. Gelukkig maakt ze de Schrijf van Vijf wel rond; ze geeft de Willer, Ideeënfabriek, Labrador, Planner en Perfectionist namelijk ook tips bij de valkuilen die ze tegen kunnen komen.

Eerlijke ervaringen
Tijdens het schrijven zijn er nog meer obstakels die je tegen kunt komen, en dat Lisette er zo open en eerlijk over vertelt, is wat Schrijven Kreng! zo’n goed boek maakt. Schrijvers die in het zonnetje een boek wegtikken zijn vanaf nu fictie, want uit dit boek leer je dat elke schrijver wel eens onzeker is over zijn boek. “Ineens weet ik niet meer zo zeker of ik wel geniaal ben en of het verhaal wel zo geweldig is. Moet ik het bestand niet simpelweg sluiten en gewoon nooit meer openen?” (blz 27) Zelfs na het schrijfproces deelt Lisette haar verhalen over redigeren, social media en geld verdienen met schrijven.

Schrijvers verschillen helemaal niet zoveel van elkaar

Naast alle handige schrijftips, opdrachten en gedeelde ervaringen, bevat het boek kleurrijke pagina’s met tekeningen en foto’s (voorbeeld hieronder). Ik moet heel eerlijk zijn: de foto’s van het poepigste konijn ooit Whopper zijn geweldig, maar niet altijd in context met de tekst op de pagina. Hier ga ik niet over zeuren, omdat dit een anders schrijfboek is dan anderen; ik denk eerder dat dit het boek een vleugje lifestyle geeft. De vrolijke ietwat hysterische vormgeving past bij Lisette en ik denk dat het de doelgroep wel aantrekt. De kleurtjes slaan ben ik bang niet zo aan bij mannen en dat vind ik jammer, want inhoudelijk gezien zou het boek bruikbaar zijn voor iedere schrijver. ”Je hoeft niet eens in hetzelfde genre als ik te schrijven, want hoewel de genres uiteenlopen, verschillen de schrijvers helemaal niet zoveel van elkaar.” (blz 10) zegt Lisette er zelf over.

Schrijfbijbels
Als schrijvers niet zoveel verschillen, waarom verschillen schrijfbijbels dan wel zo veel, vraag ik me af. Aan het einde van het boek is een lijstje opgenomen met boeken met meer tips en schrijfadviezen, waaronder De schrijfbijbel van TenPages.com. Overigens had ik graag iets meer geweten over die boeken. Heeft Lisette ze zelf gebruikt en wat heeft ze er dan aan gehad? En wat is de onderbouwing voor Wreck This Journal van Keri Smith op de lijst?

Het aanraders-lijstje bevat tien verschillende boeken, waaronder enkele boeken met schrijfregels. Lisette zelf wilde juist geen regeltjesboek schrijven. Dingen in de trant van “Het zijn geen regels – het zijn maar tips” heb ik meerdere keren gelezen. Dus Lis, wat vind je zelf eigenlijk van schrijfbijbels? Je geeft in je eigen boek aan dat het jouw mening bevat, vind je dat andere schrijfboeken daarom ook subjectief zijn? Ik ben benieuwd hoe je hier tegenaan kijkt…*

* = Eén van de opdrachten in het boek is een les in overdrijven. Door een bijzonder, vergezocht of overdreven bijvoeglijk naamwoord te gebruiken, maak je je lezer makkelijk aan het lachen.
* = Lis houdt niet van het overmatige gebruik van drie puntjes (het beletselteken). Vanaf nu leer ik het eens en voor altijd af. In het boek vind je nog meer uitleg over leestekens als uitroeptekens en het gebruik van aanhalingstekens in een dialoog.